«Το Γεωπάρκο Λαυρεωτικής είναι ένας κρυμμένος θησαυρός». Με αυτήν τη φράση η UNESCO προλόγιζε πριν από λίγες ημέρες την ανακοίνωση της ένταξης της Λαυρεωτικής, με ολόκληρο τον πλούτο της, ορυκτό, γεωλογικό, πολιτιστικό, δασικό, αστικό, παράκτιο, τη χλωρίδα και την πανίδα, στο Παγκόσμιο Δίκτυό της.
Το όνομα Λαυρεωτική προέρχεται από την λέξη «λαύρα» ή «λαύρη», που σημαίνει στενωπός, στενό πέρασμα, σήραγγα, χαρακτηριστικό δηλαδή μιας περιοχής, η οποία είναι διάσπαρτη από αρχαίες και νέες στοές εξόρυξης. Η μεταλλευτική δραστηριότητα αυτής της περιοχής στο νοτιανατολικό τμήμα της Αττικής, μαρτυρείται τουλάχιστον από το τέλος της 4ης πΧ χιλιετίας.
Το Γεωπάρκο Λαυρεωτικής, με περισσότερους από 40 γεώτοπους και περίπου 1.000 μεταλλευτικές στοές, βρίσκεται σε απόσταση μόλις μιας ώρας από την πρωτεύουσα και αποτελείται από μια περιοχή με πλούτο γεωλογικών, γεωμορφολογικών, αλλά και πολιτιστικών χώρων. Περιλαμβάνει την πόλη του Λαυρίου και εκτείνεται σε έκταση 262 τ.χλμ., με ακτογραμμή 73 χλμ. Σήμερα φιλοξενεί 25.102 άτομα και κατοικείται έντονα από την αρχαιότητα λόγω του υπόγειου γεωλογικού πλούτου της.
Είναι παγκοσμίως διάσημο για την αφθονία και την ποικιλία ορυκτολογικών δειγμάτων. Όπως αναφέρει η UNESCO, το κοίτασμα του Λαυρίου αποτελείται από πέντε διαφορετικά είδη κοιτασμάτων που σχετίζονται μεταξύ τους, χαρακτηριστικό που διατηρεί τη μοναδικότητα, καθώς δεν έχει εμφανιστεί ακόμη κάπου αλλού. Τα ορυκτά του περιέχουν τη μεγαλύτερη ποικιλία στοιχείων από οποιαδήποτε γνωστή περιοχή εξόρυξης στον κόσμο και περισσότερα διαφορετικά ορυκτά από οποιαδήποτε άλλη τοποθεσία παγκοσμίως. Είναι ενδεικτικό πως από όλα τα μέχρι σήμερα γνωστά ορυκτά είδη, σε ποσοστό σχεδόν 12% εμφανίζονται στο Γεωπάρκο Λαυρεωτικής, καθιστώντας το ένα φυσικό ορυκτολογικό μουσείο.
Παράλληλα, υπάρχουν αρχαιολογικά και πολιτιστικά μνημεία, ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο, βυζαντινές εκκλησίες, το μοναστήρι, υπάρχει το παράκτιο οικοσύστημα, ο δρυμός, αλλά και το Περιβαλλοντικό Εκπαιδευτικό Κέντρο Λαυρίου, δηλαδή η περιοχή συνδυάζει ορυκτολογικά, γεωλογικά, μεταλλευτικά, δασικά, αρχαιολογικά, πολιτιστικά και εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά.
Τι είναι όμως το Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων, που ιδρύθηκε το 2004 υπό την αιγίδα της UNESCO; Όπως εξηγεί η γεωλόγος/παλαιοντολόγος ΕΑΓΜΕ και επιστημονική υπεύθυνη του Γεωπάρκου Λαυρεωτικής Ευγενία Μωραΐτη, τα παγκόσμια γεωπάρκα είναι εργαλεία για τη διατήρηση και ενίσχυση της αξίας περιοχών γεωλογικής σημασίας στην ιστορία της Γης, συμπεριλαμβανομένων των τοπίων και των γεωλογικών σχηματισμών, που αποτελούν βασικούς μάρτυρες της εξέλιξης του πλανήτη και καθοριστικούς παράγοντες για το μέλλον μας και για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Η αποστολή του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων είναι να επηρεάσει, να ενθαρρύνει και να βοηθήσει τις τοπικές κοινωνίες σε όλο τον κόσμο, ώστε να διατηρήσουν την ακεραιότητα και την ποικιλομορφία της αβιοτικής και βιοτικής φύσης, να διασφαλίσει ότι οποιαδήποτε χρήση των φυσικών πόρων είναι δίκαιη και βιώσιμη και να υποστηρίξει την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων μέσω της αξιοποίησης της μοναδικής κληρονομιάς και ταυτότητάς τους.
Μέσω της λειτουργίας των Παγκοσμίων Γεωπάρκων, σημαντικοί γεωλογικοί χώροι αποκτούν παγκόσμια αναγνώριση και ωφελούνται μέσω της ανταλλαγής γνώσεων, τεχνογνωσίας, εμπειρίας και προσωπικού. Δημιουργούν επίσης σχέσεις με τοπικές τουριστικές επιχειρήσεις, εστιατόρια και ξενοδοχεία, προκειμένου αυτά να παρέχουν την απαραίτητη υποδομή για την κάλυψη των αναγκών του αυξανόμενου αριθμού επισκεπτών των πάρκων.
Οι άξονες δράσης του Γεωπάρκου Λαυρεωτικής περιλαμβάνουν:
– Το περιβάλλον- Προστασία του περιβάλλοντος και προαγωγή της περιβαλλοντικής παιδείας και εκπαίδευσης.
– Τη χωροταξία- Χωροταξικές ρυθμίσεις/διαμορφώσεις και προβλέψεις με στόχο τη διατήρηση του γεώτοπου.
– Την κοινωνία- Ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων παραγωγών, πληθυσμού και κοινωνικών φορέων.
– Την οικονομία- Αναβάθμιση της οικονομικής δραστηριότητας με αξιοποίηση των φυσικών πόρων.
«Η ένταξη σημαίνει ανάπτυξη και αναβάθμιση σε όλα»
Τη σημασία που έχει για όλη τη Λαυρεωτική, τους κατοίκους της και φυσικά για το περιβάλλον της, η ένταξη του Γεωπάρκου της στο Παγκόσμιο Δίκτυο της UNESCO, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Δημήτρης Λουκάς. Λέει συγκεκριμένα:
«Σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την περιοχή και φυσικά για τη διατήρηση και ανάδειξη του γεω-πολιτιστικού πλούτου της. Είναι και το brand name. Έχει τεράστια σημασία πως εντάχθηκε ολόκληρος ο δήμος, δηλαδή η πόλη, οι λόφοι, τα δάση, τα μονοπάτια, τα μνημεία, το μοναστήρι, ο δρυμός, οι ακτές, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα και είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που έχει συμβεί κάτι ανάλογο σε ολόκληρο τον κόσμο.
Και τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως το brand name θα μπορεί να μπει παντού, στα προϊόντα που παράγονται, στις τοποθεσίες, στις υπηρεσίες τουρισμού, παντού. Θα αυξηθεί η επισκεψιμότητα στον δήμο και ειδικά αυτή των γεωπάρκων δεν είναι εποχική, είναι καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Θα αυξηθεί η κίνηση μέσα στην πόλη, με ό,τι σημαίνει αυτό για την τοπική οικονομία, θα επιφέρει δηλαδή τουριστική ανάπτυξη όλο τον χρόνο».
Ο δήμος Λαυρεωτικής θα ξεκινήσει παράλληλες δράσεις, για τις οποίες αναφέρει ο δήμαρχός του: «Υπάρχει η λεγόμενη “τριλογία”, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και την Περιφέρεια Αττικής. Κατ’ αρχήν, γίνεται σχεδιασμός με το Υπουργείο για την πολιτιστική και τουριστική διασύνδεση Λαυρίου- Αθήνας- Ελευσίνας. Θα υπάρχει τουριστική συγκοινωνία, σύγχρονα τουριστικά λεωφορεία, που θα πηγαίνουν τον επισκέπτη του Γεωπάρκου να δει και την Ακρόπολη, για παράδειγμα, ή το Αρχαιολογικό Μουσείο ή τους αρχαιολογικούς χώρους της Ελευσίνας και επαναλαμβάνω ότι αυτός ο τουρισμός του Γεωπάρκου γίνεται όλο τον χρόνο, δεν είναι εποχικός. Θα εγκαταστήσουμε ειδική σήμανση στο λιμάνι, όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να βλέπει αναλυτικά το τι μπορεί να επισκεφτεί.
Δεύτερον, είναι το υποβρύχιο πάρκο, που επίσης συνδέεται. Πέραν όλων των άλλων, έχουμε καταγράψει 28 ναυάγια από την αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους έως τους νεότερους.
Και τρίτον, εδώ και πέντε χρόνια γίνονται περιβαλλοντικές μελέτες και είναι έτοιμη η μελέτη της Δ.ΑΝ.ΕΤ.Α.Λ. (σ.σ. Δημοτική Ανώνυμη Εταιρεία Ακινήτων Λαυρεωτικής), που έχει να κάνει με την ενοποίηση χώρων και μνημείων της περιοχής μας. Θα γίνει οργανωμένα με μίνι-μπας και θα πηγαίνουν στο πάρκο, στα μνημεία, στους αρχαιολογικούς χώρους, στα μεταλλεία, στον δρυμό, στο Σούνιο, στα μουσεία, στα νεοκλασικά μέσα στην πόλη του Λαυρίου, ενώ δημιουργούμε διαδρομές για την πανίδα και τη χλωρίδα. Ακόμη θα ενταχθεί η εστίαση, υπάρχουν τα διάφορα πολιτιστικά. Θα υπάρξουν και ιδιώτες επενδυτές σε αυτήν τη δράση.
Και φυσικά υπάρχουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα, που επίσης είναι ένας από τους πιο βασικούς άξονες».
Όσο για το πώς αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της Λαυρεωτικής την ένταξη του Γεωπάρκου στο Παγκόσμιο Δίκτυο της UNESCO και αν αντιλαμβάνονται τι σημαίνει αυτό, ο κ. Λουκάς απαντά: «Ο κόσμος έχει καταλάβει απόλυτα τι σημαίνει αυτό για την περιοχή και ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο το ήθελε όλα αυτά τα χρόνια. Τώρα που ο στόχος επιτεύχθηκε, σημαίνει αναβάθμιση σε όλα, στο περιβάλλον, στη δυναμική του δήμου, στον τουρισμό. Είναι ένα στοίχημα για εμάς όλο αυτό και θα φροντίσουμε να το πετύχουμε», καταλήγει.
«Προστασία για τη βιοποικιλότητα και τη γεωποικιλότητα»
Από τη δική της πλευρά, η γεωλόγος/παλαιοντολόγος ΕΑΓΜΕ και επιστημονική υπεύθυνη του Γεωπάρκου Λαυρεωτικής Ευγενία Μωραΐτη, αναφέρεται στο περιβάλλον, λέγοντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Η ένταξη στο Παγκόσμιο Δίκτυο σημαίνει προστασία ολόκληρου του Γεωπάρκου, καθώς μπαίνει κάτω από την ομπρέλα της UNESCO. Προστασία για τη βιοποικιλότητα, αλλά και για τη γεωποικιλότητα».
Και προσθέτει: «Θα αυξηθεί ο γεωτουρισμός. Δημιουργούμε διαδρομές επισκέψιμες και κέντρο επισκεπτών στο παλιό χυτήριο. Και είναι και τα εκπαιδευτικά προγράμματα το καλοκαίρι. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν για το ίδιο το Γεωπάρκο, αλλά είναι και για τους κατοίκους. Το Γεωπάρκο είναι και οι άνθρωποί του και επομένως ένα αναπτυξιακό εργαλείο στα χέρια της τοπικής κοινωνίας».
