H εύρεση στέγης στην Ευρώπη έχει εξελιχθεί σε δύσκολη υπόθεση: την ώρα που η ανισορροπία στην προσφορά και τη ζήτηση κατοικιών στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις προκαλεί αυξήσεις ρεκόρ στις πληρωμές ενοικίων, το αυξανόμενο κόστος κατασκευής λόγω του υψηλού πληθωρισμού και των επιτοκίων επιδεινώνει την κατάσταση.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Eurofound, ενός ιδρύματος που συνδέεται με την ΕΕ, οι ενοικιαστές βρίσκονται αντιμέτωποι μια μια πρωτοφανή ανασφάλεια, καθώς ο υψηλός πληθωρισμός, σε συνδυασμό με την άνοδο των επιτοκίων και το αυξανόμενο κόστος κατασκευής επιδεινώνουν την έλλειψη στέγης.
Οι δαπάνες των οικογενειών για στέγαση και θέρμανση υπερβαίνουν το 50% του μηνιαίου εισοδήματός τους σε αρκετές ευρωπαϊκές περιοχές
Καθώς η πίεση στα ενοίκια έχει αυξηθεί τρομερά τους τελευταίους μήνες με τη μετανάστευση από την Ουκρανία, όσοι αναζητούν διαμερίσματα προς ενοικίαση σε μεγάλες πόλεις, όπως το Βερολίνο, πρέπει να προετοιμαστούν για ένα crash test πολλών μηνών.
«Πρωταθλήτρια» Ευρώπης στο κόστος στέγασης η Ελλάδα
Τρεις στους δέκα νοικιάζουν σπίτι
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι Έλληνες δαπάνησαν το 27,1% του εισοδήματός τους για την πληρωμή ενοικίου βάζοντας τη χώρα στην πρώτη εξάδα ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ με το υψηλότερο κόστος αναφορικά με το εισόδημα των πολιτών. Στις χώρες της ΕΕ σχεδόν επτά στα δέκα νοικοκυριά είχε ιδιόκτητο σπίτι, ενώ το υπόλοιπο 30% ζούσε σε ενοικιαζόμενες κατοικίες με το ποσοστό των ενοικιαστών να φτάνει στην Ελλάδα στο 26,7% όταν το 2015 ήταν στο 15,4%, καθώς περιορίστηκε στη χώρα μας σημαντικά ο αριθμός εκείνων που προχώρησαν σε αγορά κατοικίας.
Αν κάποιος εξετάσει τις συνολικές δαπάνες που αφορούν τη στέγαση στην Ελλάδα θα δει ότι αυτές άγγιξαν το 32,4% το 2021, δημιουργώντας, μάλιστα, προβλήματα στην εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων για πολλά νοικοκυριά, είτε αυτές αφορούσαν λογαριασμούς στεγαστικών δανείων, ενοικίων ή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας.
Η κατάσταση φαίνεται να επιβάρυνε το ήδη δύσκολο περιβάλλον που υπήρχε. Αρκεί να δει κανείς τα στοιχεία της Eurostat, σύμφωνα με τα οποία το 2021 το ποσοστό εκείνων που παρουσίασαν καθυστερήσεις στις πληρωμές για κόστη στέγασης (ενοίκιο ή στεγαστικό και λογαριασμοί) έφτασε στην Ελλάδα το 2021 στο 36,4% και στην πρώτη θέση, με τη Βουλγαρία να ακολουθεί με 20,4%, την Κύπρο με 17,3%, την Κροατία με 16,6%, την Ισπανία με 14,3% και την Ιρλανδία με 13,6%. Χαμηλότερα ήταν τα ποσοστά σε Τσεχία (2,4%), Ολλανδία (2,6%), Βέλγιο (4,2%) και Αυστρία (4,8%).
Ελλάδα
Όπως επισημαίνει η έρευνα, με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα μετά το 2009, παρατηρήθηκε σοβαρή μείωση στις τιμές πώλησης και ενοικίων ακινήτων, αλλά αυτή η κατάσταση έχει αντιστραφεί τα τελευταία χρόνια.
Η αύξηση των τιμών των ενοικίων στη χώρα την τελευταία πενταετία έχει ξεπεράσει το 30%, και η αύξηση αυτή θα συνεχιστεί και το 2023 και θα κυμανθεί μεταξύ 3% και 7%.
Η μέθοδος της βραχυπρόθεσμης μίσθωσης θεωρείται ένας από τους λόγους για την αύξηση των τιμών των ενοικίων στην Ελλάδα. Η έρευνα επισημαίνει ότι η βραχυχρόνια ενοικίαση κατοικιών για τουριστικούς σκοπούς, που αγοράζονται φτηνά στις κεντρικές περιοχές, ιδίως στην Αθήνα, και ανακαινίζονται, προκαλεί μείωση της προσφοράς και αύξηση των ενοικίων
Γερμανία
Στη Γερμανία, η οποία έχει πληθυσμό 84 εκατομμυρίων κατοίκων, χρειάζονται περίπου 700.000 νέες κατοικίες για να μετριαστεί η πίεση στην αγορά ακινήτων. Η έλλειψη στέγης στη χώρα βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 20 ετών λόγω του αυξανόμενου κόστους κατασκευής, των υψηλών επιτοκίων και της εισροής προσφύγων.
Η άφιξη Ουκρανών στη Γερμανία, μετά την έναρξη του πολέμου Μόσχας-Κίεβου στις 24 Φεβρουαρίου 2022, προκάλεσε επιπλέον ζήτηση για 200.000 κατοικίες. Στο Βερολίνο, η τοπική κυβέρνηση διεξήγαγε δημοψήφισμα για την απαλλοτρίωση χιλιάδων κατοικιών από εταιρείες ακινήτων λόγω διαμαρτυριών κατά των αυξήσεων των ενοικίων. Περίπου το 56,4% των ψηφοφόρων είπε «ναι» για την απαλλοτρίωση περισσότερων από 240.000 διαμερισμάτων.
Οι εταιρείες διαθέτουν περισσότερες από 550.000 κατοικίες αξίας 100 δισεκατομμυρίων ευρώ στη Γερμανία, όπου ο μισός πληθυσμός ζει με ενοίκιο.
Τα μέσα ενοίκια στην πρωτεύουσα Βερολίνο έχουν αυξηθεί περισσότερο από 100% από το 2010, ενώ τα νέα διαμερίσματα ενοικιάζονται για τουλάχιστον 26 € ανά τετραγωνικό μέτρο.
Αυστρία
Στην αυστριακή πρωτεύουσα Βιέννη, όπου τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατακόρυφα λόγω της αύξησης της ζήτησης κατοικιών, το κόστος ενοικίασης ανά τετραγωνικό μέτρο για ένα διαμέρισμα κυμαίνεται μεταξύ 17 και 20 ευρώ.
Ενώ πολλοί με χαμηλά εισοδήματα ζουν σε δημοτικές κατοικίες στη Βιέννη που υποστηρίζονται από το κράτος, οι εγγραφές για αυτές τις οικιστικές μονάδες με όλο και μεγαλύτερους χρόνους αναμονής έχουν αυξηθεί κατά 26% τα τελευταία τρία χρόνια.
Δανία
Η Δανία τροποποίησε τους νόμους της για να δυσκολέψει τους θεσμικούς επενδυτές να αυξήσουν σημαντικά τα ενοίκια όταν αγοράζουν ακίνητα, ενώ η κυβέρνηση ψήφισε τον λεγόμενο «Blackstone Act» πριν από τρία χρόνια, με στόχο τον περιορισμό των αυξήσεων των ενοικίων.
Ο αμερικανικός κολοσσός των ακινήτων Blackstone είχε αγοράσει δεκάδες χιλιάδες διαμερίσματα στη Δανία τα προηγούμενα χρόνια, ενώ οι ένοικοι διαμαρτυρήθηκαν για την έλλειψη επισκευών και τις μεγάλες αυξήσεις ενοικίων άνω του 100%.
Ο νόμος Blackstone απαγορεύει πλέον στους ιδιοκτήτες να αυξάνουν το ενοίκιο για πέντε χρόνια μετά την αγορά του ακινήτου.
Στη Δανία, σχεδιάζεται επίσης ποσόστωση για οικονομικά προσιτή στέγαση και το 25% των διαμερισμάτων σε νέα κτίρια σχεδιάζεται να ενοικιαστεί σε λογικές τιμές.
Γαλλία
Το ενοίκιο είναι η σημαντικότερη μηνιαία δαπάνη των Γάλλων.
Οι αυξανόμενες τιμές των κατοικιών στο Παρίσι έχουν ωθήσει οικογένειες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος στα προάστια όλα αυτά τα χρόνια, καθιστώντας δύσκολη την εύρεση ενοικιαζόμενων κατοικιών.
Η έκθεση, που δημοσιεύτηκε την 1η Φεβρουαρίου από το φιλανθρωπικό ίδρυμα Abbe Pierre Foundation με έδρα τη Γαλλία, αποκάλυψε ότι από το 2022, 4,15 εκατομμύρια άνθρωποι στη χώρα αντιμετώπιζαν προβλήματα στέγασης ή ζούσαν σε απάνθρωπες συνθήκες.
Σύμφωνα με την έκθεση, ο αριθμός των αστέγων στη Γαλλία έχει αυξηθεί σε 300.000 και το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί κατά 140% μέσα σε 10 χρόνια.
Ολλανδία
Η έλλειψη στέγης σε πόλεις όπως το Άμστερνταμ, η Ουτρέχτη, η Χάγη και το Ρότερνταμ, που δέχεται τους περισσότερους μετανάστες και κατοικείται από φοιτητές και τουρίστες, συνεχίζεται.
Η αδυναμία της κυβέρνησης να καλύψει τις αυξανόμενες στεγαστικές ανάγκες προκαλεί κάθε χρόνο διαμαρτυρίες.
Στο Άμστερνταμ, όπου έγιναν μεγάλης κλίμακας διαμαρτυρίες κατά του περιορισμού της στέγασης, η ζήτηση για ενοικίαση δωματίων αυξήθηκε ραγδαία, ειδικά μετά την πανδημία της COVID-19.
Το ενοίκιο για ένα δωμάτιο στην πόλη είναι περίπου 800-900€.
Ηνωμένο Βασίλειο
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια από τις χώρες με τους υψηλότερους περιορισμούς στέγασης και αυξήσεις ενοικίων στην Ευρώπη, το μέσο ενοίκιο ενός σπιτιού αυξήθηκε κατά 9,4% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, φτάνοντας τις 1.190 £ (1.494 $).
Σύμφωνα με στοιχεία της βρετανικής εταιρείας διαδικτυακών ακινήτων Rightmove, το μέσο ενοίκιο στην πρωτεύουσα Λονδίνο έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών στις 2.501 λίρες το μήνα, αυξημένο κατά 14% την ίδια περίοδο.
Ο αριθμός των ενοικιαζόμενων κατοικιών στην αγορά ακινήτων του Ηνωμένου Βασιλείου είναι 46% χαμηλότερος σε σύγκριση με το επίπεδο του 2019.
Ισπανία
Στην Ισπανία, η κυβέρνηση αναζητά μέτρα ενάντια στο αυξανόμενο στεγαστικό πρόβλημα κάθε χρόνο, παρεμβαίνοντας στις αυξήσεις των ενοικίων για πρώτη φορά στην ιστορία της δημοκρατίας της χώρας.
Σύμφωνα με το στεγαστικό νομοσχέδιο που εγκρίθηκε στη βουλή, οι αυξήσεις των ενοικίων θα περιοριστούν στο 2% το 2023 και στο 3% το 2024 αντί του πληθωρισμού.
Επιπλέον, έως και 150% θα αυξηθούν οι φόροι ακινήτων για κατοικίες που είναι κενές για περισσότερα από δύο χρόνια.
Επίσης, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ υποσχέθηκε να χτίσει συνολικά 113.000 σπίτια σε τρία ξεχωριστά έργα για οικονομικά προσιτή ενοικίαση για νέους και οικογένειες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες.
Το στεγαστικό πρόβλημα στην Ισπανία αντιμετωπίζεται στις πόλεις της Μαδρίτης και της Βαρκελώνης, που φιλοξενούν τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών, φοιτητών και τουριστών.
Υπολογίζεται ότι το ενοίκιο ενός μόνο δωματίου είναι μεταξύ 500-600 € σε αυτές τις πόλεις και η ζήτηση για ενοίκια δωματίων έχει αυξηθεί κατά 40% σε σχέση με πέρυσι.
