Οι ηλεκτρονικές δαπάνες με χρεωστικές κάρτες είναι ένα από τα βασικά εργαλεία της κυβέρνησης στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής καθώς όπως δείχνουν τα στοιχεία συνεχίζουν να αποτελούν το κύριο υποκατάστατο των μετρητών ιδιαίτερα για συναλλαγές μικρής αξίας. Οπως εκτιμούν στην κυβέρνηση η μείωση των πληρωμών με μετρητά για τις λιανικές συναλλαγές θα λειτουργήσουν βοηθητικά στον περιορισμό της φοροδιαφυγής και θα βελτιώσουν την εισπραξιμότητα των εσόδων.
Ωστόσο, σύμφωνα την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος, οι ενεργές κάρτες πληρωμών σε κυκλοφορία που ανήλθαν σε 20,1 εκατ. στις 30 Ιουνίου του 2023, παρουσιάζουν μείωση 2% σε σχέση με τις 31 Δεκεμβρίου 2022.
Για πρώτη φορά καταγράφεται πτώση στον αριθμό χρεωστικών καρτών κατά 3% και αύξηση στον αριθμό πιστωτικών καρτών κατά 1%. Μειωμένη εμφανίζεται και η αξία των συναλλαγών με κάρτες σε σχέση με το β΄ εξάμηνο του έτους.
Έκρηξη στις απάτες
Αντίθετα, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης καταγράφεται έκρηξη στα περιστατικά απάτης στις συναλλαγές με κάρτες πληρωμών που πραγματοποιούνται κυρίως μέσω διαδικτύου με τον αριθμό των «επιθέσεων» στις κάρτες να φθάνει το πρώτο εξάμηνο του 2023 στις 202.000 και την αξία των συναλλαγών στα 12,5 εκατ. ευρώ.
Ειδικότερα, μπορεί ο όγκος των συναλλαγών με κάρτες να κατέγραψε μικρή αύξηση κατά 2% πρώτο εξάμηνο του έτους αλλά η αξία τους τους μειώθηκε κατά 3% σε σχέση με το β΄εξάμηνο του έτους .Οι συναλλαγές ανήλθαν σε 1.048 δις ευρώ ενώ η αναλογούσα αξία διαμορφώθηκε στα 49 δισεκ. Ευρώ.
Ο μέσος αριθμός συναλλαγών ανά κάρτα εμφανίστηκε αυξημένος στις 52, από 50 το προηγούμενο εξάμηνο ενώ ο μέσος αριθμός συναλλαγών ανά χρεωστική κάρτα ανήλθε σε 56 συναλλαγές, από 53.
Ο μέσος αριθμός συναλλαγών ανά πιστωτική κάρτα διατηρήθηκε αμετάβλητος στις 27 συναλλαγές. Η μέση αξία συναλλαγών ανά κάρτα δεν παρουσιάζει σημαντική μεταβολή από το β΄ εξάμηνο του 2022. Συγκεκριμένα, η μέση αξία συναλλαγών ανά κάρτα ανήλθε σε 2.414 ευρώ, σημειώνοντας οριακή μείωση 0,48% συγκριτικά με το προηγούμενο εξάμηνο.
Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στη μηδενική σχεδόν μεταβολή της μέσης αξίας συναλλαγών ανά χρεωστική κάρτα κατά 0,05%, η οποία διαμορφώθηκε σε 2.611 ευρώ, από 2.610 ευρώ το προηγούμενο εξάμηνο ενώ η μέση αξία συναλλαγών ανά πιστωτική κάρτα μειώθηκε κατά 3,5% και διαμορφώθηκε σε 1.273 ευρώ, από 1.320 ευρώ. Η μέση αξία ανά συναλλαγή για το σύνολο των καρτών μειώθηκε κατά 5% σε 46 ευρώ, από 48 ευρώ το β΄ εξάμηνο του 2022 .
Στις επιμέρους κατηγορίες καρτών, η μέση αξία ανά συναλλαγή με χρήση χρεωστικής κάρτας υποχώρησε σε 46 ευρώ από 48, παρουσιάζοντας μείωση 5%, ενώ η μέση αξία ανά συναλλαγή με χρήση πιστωτικής κάρτας μειώθηκε σε 47 ευρώ από 48, παρουσιάζοντας μείωση 3% συγκριτικά με το προηγούμενο εξάμηνο.
Tα περιστατικά της απάτης
Το α΄ εξάμηνο του 2023 καταγράφηκε μία συναλλαγή απάτης ανά 5,2 χιλ. Συναλλαγών [202.000] ενώ ενώ σε όρους αξίας 1 ευρώ απάτης ανά 4 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών. Ειδικότερα, το α΄ εξάμηνο του 2023, ο αριθμός των περιστατικών απάτης που καταγράφηκε ανά δίαυλο συναλλαγής ανήλθε σε 2.705 στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 26 χιλ. στις πληρωμές POS και σε 174 χιλ. στις συναλλαγές CNP.
Η αντίστοιχη αξία των περιστατικών απάτης διαμορφώθηκε σε 900 χιλ. ευρώ στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 2,5 εκατ. ευρώ στις πληρωμές POS και σε 9 εκατ. στις συναλλαγές CNP. Αναλύοντας περαιτέρω την απάτη που διενεργήθηκε στις εξ αποστάσεως συναλλαγές μέσω διαδικτύου ή ταχυδρομείου/τηλεφώνου διαπιστώνεται ότι η συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών απάτης αφορά τις συναλλαγές μέσω διαδικτύου.
Και στο τρέχον εξάμηνο οι περιπτώσεις διαδικτυακής απάτης αφορούν ως επί το πλείστον συναλλαγές αγορών από εμπόρους του εξωτερικού με κάρτες που έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα όπως συνέβαινε και τα προηγούμενα εξάμηνα, λόγω της εκτενέστερης χρήσης του διεθνούς τεχνικού προτύπου ασφαλών συναλλαγών 3D Secure από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών στην Ελλάδα συγκριτικά με τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών του εξωτερικού.
Οι οικονομικές ζημίες που προκύπτουν από τις συναλλαγές απάτης και οι οποίες επιμερίζονται στα συμβαλλόμενα μέρη της συναλλαγής ανάλογα με την υπαιτιότητά τους ανήλθαν σε 11,4 εκατ. ευρώ το α΄ εξάμηνο του 2023, αυξημένες κατά 25% συγκριτικά με το β΄ εξάμηνο του 2022 και κατά 105% σε σχέση με το α΄ εξάμηνο του 2022.
Σε ό,τι αφορά τον επιμερισμό τους, διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζημίας επιβαρύνει τους κατόχους-χρήστες καρτών, οι οποίοι κατά το α΄ εξάμηνο του 2023 επωμίστηκαν το 63% της συνολικής ζημίας. Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που αποδέχονται συναλλαγές καρτών επωμίστηκαν το 31% της συνολικής ζημίας, ενώ οι πάροχοι-εκδότες καρτών πληρωμών επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 6%
